Hoe staat het ervoor met de integriteit in het openbaar bestuur?
Integriteit is een essentieel en volop bediscussieerd onderdeel van goed bestuur. Een belangrijke vraag is dan ook: hoe staat het ervoor met de integriteit in het openbaar bestuur? In de onlangs verschenen notitie ‘Integriteit in overheidsorganisaties: Quo Vadis?’ (dr. Toon Kerkhoff en prof. dr. Zeger van der Wal) wordt de integriteitsbeleving en integriteitsdruk in overheidsorganisaties onder de loep genomen. Waar mogelijk worden uitkomsten uit het Werkonderzoek 2022 vergeleken met die van het vorige Werkonderzoek uit 2019.
Dit artikel verscheen eerder bij Venster.
Integriteit binnen de publieke sector
In vergelijking met het Werkonderzoek 2019 lijkt het beeld aangaande integriteit over de gehele linie iets positiever; dit geldt voor alle overheidslagen en onderzochte sectoren en betreft zowel integriteitsbeleving als integriteitsinstrumentarium en de rol van cultuur en leiderschap. Echter zijn er verschillen tussen sectoren: bij lokale overheden spelen relatief meer integriteitskwesties.
Positieve integriteitsbeleving gaat samen met baantevredenheid, motivatie en veilig werkklimaat
Een positieve integriteitsbeleving gaat samen met een hogere tevredenheid over de baan, het team en de organisatie, bevlogenheid, een sociaal veilig werkklimaat, percepties van organisatieprestaties en organisationele kernwaarden. Verder hebben leiderschap en werkklimaat een relatief grote invloed op integriteitsbeleving en -druk: wanneer medewerkers positief naar hun leidinggevenden en cultuur kijken, zijn hun opvattingen over integriteit ook positiever, en ervaart men minder integriteitsdruk. Dat leiderschap en cultuur vaak effectiever zijn in het bevorderen van integriteit dan ‘hardere’ beleidsinstrumenten zoals codes en regelingen blijkt ook uit andere studies.
Waak voor integritisme
De onderzoekers adviseren om zowel waakzaam als kritisch te zijn bij het gebruik en vooral het verbreden van het begrip integriteit. Te ver doorslaan in ambtelijke integriteit (integritisme) kan namelijk juist negatieve effecten hebben, zoals verkramping, verminderde productiviteit en een afnemend gevoel van veiligheid.
Meer weten?
Wil je meer weten over integriteit in het openbaar bestuur en hoe je een integer werkklimaat creëert? Download de complete notitie ‘Integriteit in overheidsorganisaties: Quo Vadis?’
Het Werkonderzoek 2022
De resultaten in deze notitie komen uit het Werkonderzoek, het periodieke onderzoek van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in samenwerking met Venster voor Medewerkers (ICTU) en CBS, naar de werkbeleving van medewerkers in de publieke sector.