Ga direct naar inhoud

Highlights en rode draden uit de Beste Overheidsinnovatie uit het Jaar 2023

Nieuwsbericht | 02-10-2023 | 13:02

Dit jaar vond op 22 september de voorverkiezing van de Beste Overheidsinnovatie van het Jaar 2023 in een Dragon’s Den-setting plaats. 10 innovaties, 6 minuten pitchen (zonder Powerpoint) en 6 minuten tijd voor vragen van de jury. Dat waren de spelregels. Drie innovaties kwamen als finalist uit de bus, maar alle innovaties verdienen een vermelding. Daarom deelt Felix van der Velde namens Kennis van de Overheid enkele highlights per innovatie en ventileert hij vier trends uit de inzendingen.

Overheidsinnovaties

De gymzaal van voormalige gevangenis De Lik in Utrecht vormt het decor van de voorverkiezing van de Beste Overheidsinnovatie. Een toepasselijke plek, omdat maar liefst vijf van de innovaties uit de top 10 te maken hebben met strafrecht. Op Platform Overheid geven voorselectiecommissieleden een beknopte beschrijving van de tien innovaties die mochten pitchen.

Highlights per innovatie

De welverdiende top 3 bestaat uit GemGroReflection, Zuivere Koffie en PHA2USE. Maar elk van de 10 innovaties is uniek en levert publieke waarde op hun eigen manier. Daarom beschrijft medewerker advisering Felix van der Velde per kandidaat een aantal sterke punten die opvielen tijdens de pitch.

  1. Beter Bereikbaar App – Gemeente Breda
    Een app die bijdraagt aan een gastvrijer, toegankelijker Breda.
  • Feedback uit de doelgroep wordt actief gebruikt voor verbeteringen. De applicatie is in co-creatie met eindgebruikers gemaakt.
  • Het is open source en common ground, en daarmee makkelijk breder toepasbaar.
  • De applicatie is nooit af, elke keer komen er weer nieuwe datasets bij.
  1. Bibob-register – Dienst Justis
    Een online informatiesysteem waarmee Dienst Justis bijdraagt aan informatieuitwisseling.
  • Ondanks de ongelooflijk strikte geheimhoudingsplicht, hebben de mensen van Justis het toch voor elkaar gekregen om deze vorm van gegevensuitwisseling mogelijk te maken.
  • Bestuursorganen zijn actief betrokken geweest bij het proces.
  1. DNAxs – Nederlands Forensisch Instituut
    Software die bijdraagt aan het versnellen van de opsporing en vervolging van misdadigers.
  • Van papier naar digitaal en van handmatig naar geautomatiseerd: het is snel en efficiënt.
  • Er wordt bewust geen AI gebruikt, omdat dat nog te veel een black box is. Alle regels worden geprogrammeerd, en men kan altijd terugvallen op hoe men het handmatig zou hebben gedaan.
  1. De Snelle Identificatielijn – Nederlands Forensisch Instituut
    Een snel proces dat ingericht is voor het uitvoeren van DNA-onderzoek in strafzaken.
  • “Sneller is niet altijd beter”. Maar bij het oplossen van misdrijven wel.
  • Het proces van het spooronderzoek tot de rapportage is volledig geautomatiseerd.
  1. GemGroReflection – Gemeente Groningen
    Nieuw asfalt met minder CO2-uitstoot, lichtere kleur tegen hitte en voor sociale veiligheid. 
  • De innovatie staat in het teken van “groot denken, klein doen”.
  • Klimaatverandering en de toenemende zomerse hitte houden niet op bij gemeentegrenzen.
  • Het mengsel is vrij verkrijgbaar en er is al veel interesse getoond. Er zit bewust ook geen patent op: hoe meer hitte er verhinderd kan worden hoe beter.
  1. Hansken – Nederlands Forensisch Instituut
    Forensische zoekmachine
  • Wereldwijd is Nederland het eerste land wat deze werkwijze hanteert.
  • Via een eigen werkplek kan er via remote access, o.a. door advocaten, makkelijk en snel gezocht worden naar allerlei informatie.
  1. Koffiebranderij en bakker – Zuivere Koffie en Justitieel Complex Zaanstad
    Ex-gedetineerden branden ‘Zuivere Koffie’.
  • De werknemer staat centraal. Ook ‘buiten’ is er mogelijkheid om mee te werken.
  • Er is geen commercieel belang bij, wat bij soortgelijke initiatieven soms wel het geval is.
  1. PHA2USE – Waterschap Brabantse Delta en partners
    Een biologisch afbreekbare plasticvervanger uit afvalwater.
  • “Niet optimaliseren, maar omdenken” is het credo.
  • Er is veel interesse vanuit de markt getoond.
  • Het is een volledig nieuwe aanpak voor rioolzuiveringen.
  1. Real-time Vervoersdocument Dierlijke Mest – NVWA
    Digitaal systeem voor het melden en volgen van mesttransporten.
  • Er is goed samengewerkt binnen en buiten de overheid (zo ook met de sector)
  • In plaats van 30 dagen na een melding een papieren controle (wat een grote fraudeprikkel met zich meebracht), is er nu realtime data beschikbaar, zodat inspecteurs daar kunnen zijn waar het niet goed gaat.
  1. Tactiele kaarten – Kadaster
    Topografische, voelbare kaarten met braille.
  • Eén van de mooie dingen aan dit project is dat er een ervaringsdeskundige bij betrokken is. Het eindproduct stond niet vast, men ging samen aan de slag. Feedback werd direct opgepakt en er werd direct verbeterd.
  • Zoals het mooi verwoord werd: ‘ik krijg mijn zicht niet terug, maar kan wel op stap.’
  • Door symbolen te standaardiseren en het te ontsluiten via het web, is het in principe wereldwijd toepasbaar.

Rode draden

Er is een viertal rode draden te onderscheiden in de innovaties. Felix zag de volgende trends:

  • Inclusie is een belangrijk thema
    Een grote groep burgers kan nog niet optimaal meedoen in de maatschappij doordat drempels te groot zijn. BBA zorgt voor een inclusievere stad en Kadaster maakt met haar tactiele kaarten ook een goede stap naar een inclusievere samenleving. Zuivere Koffie en het Justitieel Complex Zaanstad zorgen dat justitiabelen al tijdens hun detentie werkervaring opdoen en na hun detentie gelijk en zonder stigma mee kunnen doen in de maatschappij. Zoals het mooi verwoord werd: het toont het belang aan van “binnen beginnen om buiten te blijven”.
  • Er is veel aandacht voor risicogestuurd interveniëren
    Inspecties worden soms nog weleens een papieren tijger genoemd. De maatschappij wordt complexer, maar door capaciteitsgebrek is het soms lastig om overal te zijn waar dat (maatschappelijk) gewenst is. Zowel het BIBOB-register -dat zorgt dat criminelen minder makkelijk kunnen ‘shoppen’ bij gemeenten- als het Real-time Vervoersdocument Dierlijke Mest -dat zorgt voor een efficiëntere capaciteitsinzet en minder fraudeprikkels- zorgen voor een veiligere samenleving.
  • Het belang van duurzaamheid wordt breed gedragen
    Duurzaamheid krijgt de nodige aandacht in zowel GemGroReflection als PHA2USE. Zowel weg- als waterbeheer zijn klassieke overheidstaken. Hoe mooi is het dat via deze ‘klassieke’ processen wordt bijgedragen aan een duurzamere en prettigere leefomgeving. Beiden zijn ook zeer technische innovaties.
  • Er is oog voor een efficiëntere strafrechtketen
    De drie mooie innovaties van het NFI zorgen voor een flinke tijdswinst in de strafrechtketen, waar soms ook elke minuut telt. Een platform als HANSKEN laat zien dat ook advocaten hier blij mee zijn.

Meer informatie over de shortlist is te vinden op Shortlist 2023 | Overheidsawards