‘De top kijkt om’: geleerde lessen over vakmanschap
Vakmanschap is een centraal thema in de gesprekken van ‘De top kijkt om’. Hoewel bewindspersonen verantwoordelijk zijn voor hun departement, zijn zij niet altijd het best ingevoerd in de dossiers. Hetzelfde geldt voor topambtenaren die ook niet altijd alle inhoudelijke details kennen. Toch is hun werk kennisintensief en moeten zij dus beslissingen kunnen nemen. Welke vaardigheden hebben zij nodig om hun rol goed te kunnen vervullen? Welke randvoorwaarden zijn er aanwezig om dat te faciliteren en zijn die afdoende? In ‘De top kijkt om’ delen voormalig ministers en topambtenaren hun adviezen rondom dit onderwerp.
In dit artikel worden een aantal geleerde lessen over vakmanschap onder elkaar gezet. Het gaat om adviezen van oud-bewindspersonen en voormalig topambtenaren uit de tweede serie van ‘De top kijkt om’.
Vakmanschap
Onder ambtenaren is ‘ambtelijk vakmanschap’ inmiddels een ingeburgerde term. Voor bewindspersonen is het ontwikkelen van vakmanschap nog ingewikkelder. Zij dienen behendig te zijn in het politiek-bestuurlijke handwerk, het contact met de Tweede Kamer, nemen van beslissingen en een boegbeeld zijn voor het beleidsterrein. Maar ook de ‘kleine’ aspecten van het werk zijn bij nader inzien heel bijzonder: hoe ‘weet’ je als minister welke details in een dossier van belang zullen zijn in een debat met de Kamer? Dit vereist volgens velen een ontwikkelde vorm van Fingerspitzengefühl.
Jet Bussemaker, voormalig minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
"Choose your battles. Al heb je een brede belangstelling en kun je snel de kern van stukken tot je nemen, je kunt niet alles over het onderwijs weten, een departement als VWS doorgronden om dan ook nog alle finesses te weten over de aardbevingen in Groningen. Je moet kiezen waar jijzelf op focust."
Beluister of lees het hele interview met Bussemaker
Guusje ter Horst, voormalig minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
"Het is belangrijk om vooruit te kijken en doelen te stellen. Wat wil je realiseren in de periode dat je deze functie mag uitoefenen? Kies vier dingen, dat is meer dan genoeg."
Beluister of lees het hele interview met Ter Horst
Dorine Burmanje, voormalig voorzitter Raad van Bestuur van het Kadaster
“Vertaal je strategie door tot op het laagste niveau in de organisatie. Tot en met de koffiejuffrouw of de schoonmaakster: leg uit wat hun stukje daarin is, hun bijdrage. Dat is één. De tweede is: koester het internationale aspect, laat het je niet afnemen. En drie: heb lef, neem gewoon een beetje risico. Beter wat energie gestoken in scherven opruimen, dan nooit een vaas omkukelen.”
Beluister of lees het hele interview met Burmanje
Ab van Ravestein, voormalig directeur van de RDW
“Uiteraard moet je goed weten wat de opdracht is. Als tweede: zorg dat je je ervan vergewist dat de eigenaar en de Raad van Toezicht hetzelfde denken over de organisatie als jij, dat daar geen verschil van mening in zit. Ten derde: wees transparant."
Beluister of lees het hele interview met Van Ravestein
Hedy d’Ancona, voormalig minister van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur
"Let op mensen met een female gaze. Dat geeft het vermogen en de wil om het als een collegiale opdracht te zien. Jij bent er voor de ideeën. Je moet uitgesproken opvattingen hebben, maar je moet ook kunnen bouwen en samenwerken om het beste uit mensen te halen."
Beluister of lees het hele interview met D’Ancona
Johan Hakkenberg, voormalig directeur van de RDW
"Je moet denken: welke visie en welke strategie heb ik? Hoe wil ik mijn dienstverlening inrichten en hoe wil ik mijn processen organiseren?"
Beluister of lees het hele interview met Hakkenberg
Bernard ter Haar, voormalig directeur Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu
"Onderhandelen is geen kwestie van ruziemaken, maar vooral van geïnteresseerd zijn in elkaar en proberen de ander te begrijpen, en in die argumenten ook een beetje mee te gaan.”