Beste Overheidsorganisatie 2024: de finalisten

Als lid van de voorselectiecommissie vanuit de overheidsbrede benchmark Venster en Staat van de Uitvoering is Mark Huijben erbij; ‘op bezoek’ in gevangenis De Lik. Hij doet verslag van de pitches.

“Het decor van de Dragon’s Den is de sportzaal van de gevangenis. Met een basketbalnet naast en klimtouwen achter het podium. Elke deelnemer krijgt zes minuten voor de presentatie. De jury is onverbiddelijk. Na de pitch krijgt de deelnemer nog eens zes minuten om vragen te beantwoorden van de jury. Tien keer verschijnen meestal zes mensen op het podium. Na een hapje eten en beraadslaging worden de drie finalisten bekendgemaakt:

Gemeente Heemskerk

Heeft met Lego de wachtlijsten WMO verminderd van 12 naar 4 weken. De functie van ‘beleidsrealisator’ helpt daarbij. Daarnaast heeft de gemeente een waterbergende weg ontwikkeld. Een medewerker illustreert met een gieter dat het werkt. Inwoners geven de gemeente een negen voor haar integraal serviceplein; het huis van de gemeente als ontmoetingsplek. De kracht van Heemskerk? Doorpakken als het niet werkt -kijken hoe het wel kan werken- en leren van de dingen die fout gaan.

Justis, de screeningsautoriteit

Begint als enige met een kort filmpje. Justis verstrekt 1,5 miljoen verklaringen omtrent gedrag en doet daarnaast Bibob-onderzoeken en naamswijzigingen. Valt op met haar ‘Rad van Fortuin’, een kompas met zes waarden die bij de screening van personeel belangrijk zijn. Daarna het verhaal van een burger, die een naamswijziging wil vanwege een treurige aanleiding. Justis benadrukt het belang dat medewerkers de betekenis van hun werk beseffen.

Rechtbank Rotterdam

Kijkt veel breder dan dat ene probleem in die ene zaak: schulden, huisuitzetting, familieproblemen, leerplicht, het is allemaal verweven. De rechtbank doet met 1100 mensen -waaronder 210 rechters- 165.000 zaken. Organiseert jaarlijks een ‘mental check up’ onder medewerkers. En wil met het project Schuldhulp tot een meer realistische betalingsregeling te komen, om recidive te verlagen: ‘Driekwart van de mensen met schulden was nog niet in beeld bij gemeenten’. De rechtbank kreeg een uitdagende vraag van de jury: “Hoe voorkom je dat je op de stoel van andere publieke organisaties gaat zitten?” Het lijkt erop dat daar het laatste woord nog niet over gezegd is.

En dan nog een korte weergave van de zeven andere pitches:

Dienst Uitvoering Subsidies aan Instellingen (DUS-I)

Zes mensen op het podium, waaronder een klant. De directeur opent. DUS-I draagt bij aan een gezond en slim Nederland voor iedereen. Het is een inclusieve organisatie. In 2016 gestart met 50 mensen. Nu zijn het er 400. Wat vooral is veranderd, is de intensieve samenwerking met beleid. DUS-I voert 140 subsidieregelingen uit voor verschillende ministeries. Het is maatwerk. Als voorbeelden worden genoemd: een regeling voor techniekonderwijs en een covid-regeling voor burgers. Een vraag van de jury: Wat als er iets niet goed gaan, hoe flexibel zijn jullie? “We verdiepen ons echt in de mens achter de aanvraag. Bij iedere wijziging nemen we contact op.”

Gemeenschappelijke Regeling (GR) Peelgemeenten

De Regionale netwerkorganisatie voor het sociaal domein in de gemeenten Asten, Deurne, Gemert-Bakel, Laarbeek en Someren. Opgericht in 2017. De directeur opent en laat daarna de microfoon rondgaan langs zes medewerkers. Een trotse werkgever van 150 medewerkers, die werken voor 123.000 inwoners: “We zien en benutten de talenten van onze mensen.” Vitale medewerkers dragen bij aan tevreden klanten, die geven een 7,8. Zorgkosten zijn in control, zo blijkt uit een dashboard. Zo vergelijken en leren de Peelgemeenten van elkaar. Het resultaat? Een ziekteverzuim van slechts 4%.

Gemeente Beekdaelen

De gemeente profileert zich met haar oud-Limburgse Schuttersfeest als teken van gemeenschapszin. De medewerkers zetten zich ook allemaal in als vrijwilliger. De gemeente omvat 15 dorpen en is daarmee de grootste plattelandsgemeente van Limburg. Ze wil ‘van regels en moeten, naar ontregelen en ontmoeten’. De burgemeester: “Beekdaelen werkt met lef, met doorzettingsvermogen, met oog voor de toekomst. Maar vooral met aandacht voor elkaar. Het maken van verbinding is onze kracht”. Jury: Wat ons hart heeft gestolen is de jurist, die de ‘projectleider informele aanpak’ is.

Gemeente Sittard-Geleen

Staat samen op het podium met een ondernemer en een burger. De boodschap: “We kijken vooruit, samen met de samenleving, zodat we voorbereid zijn op de toekomst. Zodat we weerbaar en wendbaar zijn.’ Inclusie is een belangrijk onderdeel, zodat bijvoorbeeld ook kwetsbare jongeren een kans krijgen. De gemeente heeft samen met jongeren diverse zogenaamde ‘Spots’ gerealiseerd, met als kroon op het werk ‘The Place’, een plek voor en door jongeren. Ook is een belangrijk project gerealiseerd, ‘mentale druk onder jongeren’.

Gemeente Wageningen

Vertelt ‘de film’ van Wageningen. Een medewerker groenvoorziening laat weten veel vrijheid te ervaren om naast reguliere werkzaamheden ook andere dingen te doen. Bijvoorbeeld het Sinterklaasfeest organiseren, stemmen tellen en de OR. Samen met de universiteit wordt gewerkt aan het groen en aan de eiwittransitie. De gemeente vangt duizend vluchtelingen op. Werkgeluk is belangrijk. Zo organiseert de gemeente ‘Schuurfeestjes’ met medewerkers (bv. rond de begroting), omdat de samenleving soms schuurt. De grootste schurk in de film? “De eigen ambities! Die zijn lastig om te temmen.”

Gemeente Zaanstad

Een ondernemende stad, gebouwd door houtbouwers. Een stad in ontwikkeling naar 200.000 inwoners. De uitdagingen staan centraal: ondermijning, jeugdproblematiek, woonproblematiek, veel kwetsbare mensen, grote verschillen tussen wijken. Daarop is de organisatie georganiseerd. Een recruiter heeft onderzoek gedaan naar wat het karakter van Zaanstad is en gebruikt dat in de werving. Er is een laagdrempelige plek georganiseerd waar mensen kunnen binnenlopen met vragen over onder andere werk en wonen. De Burgemeester vat samen: “Onze medewerkers zijn mogelijkmakers van dromen van inwoners. Bijvoorbeeld: laten we van de crisis een kans maken, door meer woningen te realiseren”

Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT)

De directeur-generaal start met voorbeelden om te duiden wat ILT doet: “Als je bij Schiphol woont, wil je zeker zijn dat ze zich aan de geluidsnormen houden. Als je een fatbike koopt, wil je zeker weten dat je veilig over straat kan. Ook houdt ILT toezicht op de circulaire economie.” ILT heeft 15 dataexperts, ter ondersteuning van inspecteurs. De organisatie gebruikt onder meer satellietgegevens en kunstmatige intelligentie en werkt samen met universiteiten aan een nieuwe definitie van modern toezicht.

Het was weer een feest om erbij te zijn.”

Overheidsawards

Met de Verkiezing Beste Overheidsorganisatie van het Jaar heeft de Vereniging OverheidsManagement (VOM) als doel om goede initiatieven binnen het openbaar bestuur voor het voetlicht te brengen en professionele trots te stimuleren. Ook draagt de prijs bij aan transparantie en kennisdeling binnen het openbaar bestuur, door goede initiatieven breed te delen. De Verkiezing Beste Overheidsorganisatie wordt georganiseerd door VOM in samenwerking met diverse partijen, waaronder ICTU en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.