Sociale zekerheid

Medewerkers wiens contract niet verlengd wordt of die door hun overheidswerkgever ontslagen worden, krijgen een inkomen als gevolg van de Werkloosheidswet (WW). 

Het aantal WW-uitkeringen van voormalig overheidsmedewerkers daalde in de afgelopen jaren behoorlijk: van bijna 2.700 WW-uitkeringen in 2017 tot minder dan 1.900 in 2021. Die daling was aan de ene kant het gevolg van een lagere instroom, maar werd vooral veroorzaakt doordat de uitstroom uit de WW in de betreffende periode hoger was dan de instroom. De aantrekkende economische conjunctuur zal daarin een rol hebben gespeeld: het werd in de loop van de afgelopen jaren eenvoudiger om een nieuwe baan te vinden. De totale kosten van WW uitkeringen van voormalig overheidspersoneel daalden van ruim 54 miljoen euro in 2017 tot iets meer dan 35 miljoen euro in 2021. 

In bovenstaande figuur is te zien dat de daling van het aantal WW-uitkeringen het grootst was bij de gemeenten en defensie. 

Voor medewerkers die arbeidsongeschikt raken bestaan twee regelingen. De IVA-uitkering is bedoeld voor mensen die minimaal 80 procent arbeidsongeschikt zijn met weinig of geen kans op herstel. Medewerkers die minder dan 80 procent arbeidsongeschikt zijn (en meer dan 35 procent) komen in aanmerking voor een WGA-uitkering. Die uitkering is ook beschikbaar voor werknemers die meer dan 80 procent arbeidsongeschikt zijn, maar met een een redelijke kans op herstel. De IVA- en WGA-uitkeringen vervangen sinds 2006 de toenmalige arbeidsongeschiktheidsregeling WAO. De WAO kent dus sinds 2006 geen nieuwe instroom, maar er zijn nog wel overheidsmedewerkers die voor 2006 instroomden. 

In bovenstaande figuur is te zien dat het aantal (vrijwel) volledig en permanent arbeidsongeschikte medewerkers in de afgelopen 5 jaar flink is toegenomen, van ruim 3.800 in 2017 tot meer dan 6.100 in 2021. Verhoudingsgewijs steeg het aantal bij de politie het sterkst (126,1 procent), gevolgd door defensie en de gemeenschappelijke regelingen met een groei van respectievelijk 88,9 en 71,9 procent. 

Ook het aantal WGA-uitkeringen (gedeeltelijk arbeidsongeschikt of volledig arbeidongschikt met een redelijke kans op herstel) bij de overheid nam in de afgelopen jaren toe, van meer dan 6.500 in 2017 tot ruim 8.100 in 2021. In vergelijking met de groei van het aantal IVA-uitkeringen bij de overheid was dit een minder grote toenamen: 60 procent groei van IVA-uitkeringen, 25 procent groei van de WGA-uitkeringen. 

Ook ten aanzien van het aantal WGA-uitkeringen laten de gemeenschappelijke regelingen in vergelijking met andere sectoren een hoge groei van het aantal uitkeringen zien, te weten: met bijna 50 procent van 2017 tot en met 2021. Bij Defensie is de groei van het aantal WGA-uitkeringen verhoudingsgewijs veel lager: 7,5 procent. 

Het aantal WAO-uitkeringen bij de overheid daalde in de jaren 2017-2021 flink: van ruim 12.200 tot ruim 8.100. Dat kan ook niet anders, er is immers sinds 2006 geen nieuwe instroom in de WAO mogelijk, terwijl er nog wel uitstroom is. Die uitstroom kan het gevolg zijn van het verdwijnen van de arbeidsongeschiktheid, maar veel vaker is het een gevolg van het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. 

Totale arbeidsongschiktheid bleef gelijk

We hebben gezien dat het aantal voormalige overheidsmedewerkers dat gebruikt maakt van IVA en WGA toeneemt en dat het gebruik van de oude regeling (WAO) afneemt. Per saldo bleef de totale populatie van arbeidsongeschikten bij de overheid (geheel, gedeeltelijk, nieuwe regelingen, oude regeling) vrijwel constant: 22.700 in 2017 en 22.600 in 2021. Omdat de omvang van het personeelsbestand in diezelfde periode toename, daalde het aandeel arbeidsongeschikten ten opzichte van het aantal werkzame personen: 5,8 procent in 2017 en 5.1 procent in 2021.