Politiek geladen adviezen

Al wel zo af en toe op het netvlies gekregen dat ambtelijk in de adviezen...
ook wel de adviezen te veel gericht zijn op de bescherming van de politieke functionaris.
Want ik herinner mij...
Dat was een bouwproject in Dordrecht waar van alles fout was.
De aannemer was failliet gegaan...
en de mensen die die huizen gekocht hadden...
die zaten natuurlijk met de handen in het haar.
VROM had daar ook nog subsidie ingestoken.
En er waren twee garantiefondsen op het terrein van de woningbouw.
En die twee garantiefondsen kwamen er niet uit.
Dus toen heb ik op een gegeven ogenblik gezegd van:
Ik ga daar naartoe en ik wil met ze praten...
om toch een aantal knopen door te hakken.
Toen werd mij geadviseerd: doe dat niet.
'Onverstandig. Wespennest.'
Maar daar ben ik uiteindelijk wel naartoe gegaan...
en toen ik er kwam, toen was het probleem opgelost.
Dus alleen de schaduw van interventie deed daar al...
Dat kan soms zeer helpen.
Dus dat is even als incident mij wel op het netvlies gebleven...
maar daar steek je wel van op...
hoe het soms kan werken.
En een andere ervaring die mij ook altijd is bijgebleven:
De toenmalige DG nam afscheid.
En daar moest dus een opvolger voor komen.
De Algemene Bestuursdienst bestond al.
En toen kreeg ik in één keer allerlei lui voorbij die DG wilden worden...
vanuit de Algemene Bestuursdienst, terwijl ik een opgelegde kandidaat had.
Maar volgens de spelregels die de ABD hanteerde, zat die al te lang op VROM.
Hetgeen ik onzin vond.
Klaas de Vries was minister van Binnenlandse Zaken dus die ging over de ABD.
Maar de formule is: bij de benoeming van een SG of de benoeming van een DG...
kan de minister alleen dat voorstel doen, mede namens de portefeuillehouder.
Toen heb ik op een gegeven ogenblik Klaas de Vries aangeschoten en gezegd: 'Klaas...
je kunt het wel vergeten dat je mede namens mij een kandidaat voordraagt...
die ik eigenlijk niet wil. Dus het lijkt mij verstandig om eens wat overleg te hebben.'
Nou, zoals het dan gaat: Dan sluit je een compromis.
De desbetreffende interne kandidaat van VROM...
die mocht dan geloof ik nog drie jaar wel DG worden.
Ze heeft er langer gezeten en met veel succes daar gezeten.
En toen dacht ik al wel:
Dat de spelregels van de ABD zijn gericht op ambtelijke doorstroming...
is op zichzelf goed, maar drijf het niet tot in het absurde door.
En dat is nog steeds mijn opvatting.
Ik vind dat er...
Die maximale termijn...
inmiddels schijnt daar wel wat genuanceerder door de ABD tegenaan gekeken te worden.
Maar die maximale termijn van zeven jaar heeft allerlei schaduweffecten tot gevolg.
Dat mensen natuurlijk al eerder om zich heen gaan kijken.
Dat is voor de ambtelijke deskundigheid en de inhoudelijkheid gewoon niet goed.
Ik vind dat wat dan is gaan heten 'de bestuursadviseur' of 'politiek adviseur'...
misschien wel te dominant is opgerukt.
Ik heb in mijn jaren in Den Haag...
slechts met één uitzondering, en dat was in de periode van vicepremier...
een politiek adviseur gehad.
En die was met name ook om het bewinds- personenoverleg goed voor te bereiden.
En verder heb ik dat nooit gehad...
en ben er ook nooit een groot voorstander van geweest.
De ambtelijke organisatie zoals die er zit...
Bureau SG, de Directoraten-generaal...
moeten zorgen dat de minister of de staatssecretaris adequaat wordt bediend...
en die dienen ook te wijzen op politieke risico's en voetangels en klemmen.
En de al te nauwe...
Ik bedoel, dat is dan een beetje ook de rol van de politiek adviseur...
dat er heel nauwe contacten worden onderhouden met de fracties in de Kamer.
Dat kun je ook wel, als je dat wilt, op een andere wijze regelen.
Dus ik zit in dat opzicht redelijk traditioneel in elkaar.
Dat geldt overigens wat mij betreft ook voor het punt van...
dat is ook een beetje wel een actuele discussie...
Voor mij geldt in de ambtelijk- bestuurlijke verhoudingen het adagium:
Kritisch naar binnen, loyaal naar buiten.
En een minister moet in de richting van de Kamer en anderszins...
tenzij er echt iets fout is gegaan...
maar die moet vierkant voor zijn organisatie gaan staan.
En dat heeft niet iedereen altijd even scherp op het netvlies.